Virus máy tính là gì và cách phòng chống hiệu quả?

Bạn có nhớ cảm giác khó chịu khi chiếc điện thoại bỗng dưng chạy chậm như rùa, hay máy tính tự động mở ra hàng loạt cửa sổ lạ không? Rất có thể thiết bị của bạn đã bị virus máy tính tấn công! Vậy virus máy tính là gì? Làm sao để nhận biết và phòng chống virus hiệu quả? Hãy cùng tôi, một giáo viên tin học, tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!

Virus máy tính là gì?

Virus máy tính thực chất là một đoạn mã độc hại được thiết kế để xâm nhập và phá hoại hệ thống máy tính của bạn. Chúng có khả năng tự nhân bản và lán truyền sang các thiết bị khác một cách âm thầm, giống như cách virus sinh học lây lan từ người sang người vậy.

Các loại virus máy tính phổ biến

Cũng giống như virus cúm, virus máy tính cũng có rất nhiều “biến thể” khác nhau, mỗi loại lại có “đặc sản” gây hại riêng. Dưới đây là một số loại virus mà chúng ta thường gặp:

• Virus tập tin: Loại virus này thường “ẩn náu” trong các tập tin, đặc biệt là các tập tin tải về từ internet. Khi bạn mở những tập tin này, virus sẽ được kích hoạt và bắt đầu gây hại cho máy tính.
• Virus Macro: Loại virus này thường “trú ngụ” trong các tập tin văn bản, bảng tính. Chúng lợi dụng các macro (tập hợp các lệnh) để tự động thực thi các hành động độc hại khi bạn mở tập tin.
• Worm: Worm là một dạng mã độc có khả năng tự nhân bản và lan truyền qua mạng máy tính mà không cần phải “bám víu” vào bất kỳ tập tin nào.
• Trojan Horse (Ngựa thành Troy): Trojan thường “đóng giả” là một phần mềm hữu ích để đánh lừa người dùng cài đặt. Sau khi xâm nhập thành công, Trojan sẽ mở cửa sau cho hacker chiếm quyền điều khiển thiết bị từ xa.

Virus máy tính nguy hiểm như thế nào?

Bạn có thể hình dung virus máy tính như những “kẻ xâm nhập” nguy hiểm, có khả năng gây ra nhiều thiệt hại cho thiết bị và dữ liệu của bạn.

• Làm hỏng dữ liệu: Virus có thể xóa, sửa đổi hoặc mã hóa dữ liệu quan trọng của bạn, khiến bạn mất đi những thông tin quý giá.
• Giảm hiệu suất máy tính: Virus có thể chiếm dụng tài nguyên hệ thống, khiến máy tính hoạt động chậm chạp, ì ạch.
• Lây lan sang các thiết bị khác: Virus có thể tự động phát tán qua mạng nội bộ hoặc qua email, USB,… lây nhiễm cho các thiết bị khác.
• Mở đường cho hacker xâm nhập: Một số loại virus, đặc biệt là Trojan, có thể tạo ra lỗ hổng bảo mật cho phép hacker xâm nhập và chiếm quyền điều khiển thiết bị từ xa.

Dấu hiệu nhận biết máy tính bị nhiễm virus

Làm sao để biết được “chiếc máy cưng” của mình có đang bị virus “ghé thăm” hay không? Hãy để ý những dấu hiệu bất thường sau đây:

• Máy tính hoạt động chậm bất thường: Máy tính bỗng dưng chạy chậm, ì ạch, treo máy thường xuyên.
• Xuất hiện nhiều chương trình lạ: Trên máy tính xuất hiện nhiều chương trình, phần mềm lạ mà bạn không hề cài đặt.
• Ổ cứng hoạt động liên tục: Ổ cứng máy tính hoạt động liên tục, phát ra tiếng kêu lạ, mặc dù bạn không mở nhiều chương trình.
• Kết nối internet chập chờn: Kết nối mạng internet chập chờn, tốc độ truy cập chậm.
• Xuất hiện các thông báo lạ: Trên màn hình xuất hiện các thông báo lạ, yêu cầu bạn thanh toán tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.

Cách phòng chống virus máy tính hiệu quả

“Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, để bảo vệ “sức khỏe” cho máy tính, bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống virus ngay từ bây giờ.

Cài đặt phần mềm diệt virus

Phần mềm diệt virus giống như “vệ sĩ” bảo vệ máy tính của bạn khỏi các mối nguy hiểm từ virus. Hãy lựa chọn một phần mềm diệt virus uy tín, chất lượng và nhớ cập nhật thường xuyên để “vệ sĩ” luôn được trang bị “vũ khí” mới nhất nhé!

Cẩn thận khi tải và mở file từ Internet

Internet giống như một “thế giới ảo” rộng lớn, bên cạnh những điều bổ ích thì cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Hãy cẩn trọng khi tải và mở các tập tin từ internet, đặc biệt là các tập tin từ các website không rõ nguồn gốc. Chỉ tải phần mềm từ các trang web và nguồn đáng tin cậy. Tránh cài đặt phần mềm miễn phí hoặc crack có thể chứa vi rút.

Không mở email hoặc tải xuống tệp từ nguồn không đáng tin cậy. Kiểm tra tính hợp lệ của các liên kết và tệp đính kèm trước khi mở

Không nhấp vào các liên kết đáng ngờ

Các liên kết đáng ngờ thường được gửi qua email, tin nhắn hoặc trên các trang web không an toàn. Hạn chế nhấp vào các liên kết này để tránh bị virus tấn công.

Luôn cập nhật hệ điều hành và phần mềm

Các bản cập nhật hệ điều hành và phần mềm thường bao gồm các bản vá lỗi bảo mật, giúp vá lỗ hổng mà virus có thể lợi dụng để tấn công. Đảm bảo hệ điều hành và các phần mềm của bạn luôn được cập nhật với các bản vá bảo mật mới nhất.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên

Hãy tạo thói quen sao lưu dữ liệu quan trọng thường xuyên để phòng trường hợp máy tính bị virus tấn công, bạn vẫn có thể khôi phục lại dữ liệu.

Sử dụng tường lửa (firewall)

Bật tường lửa để ngăn chặn các kết nối không mong muốn và bảo vệ máy tính khỏi các mối đe dọa từ mạng.

Sử dụng mật khẩu mạnh: Sử dụng mật khẩu phức tạp và duy trì an toàn cho các tài khoản trực tuyến của bạn.

Kích hoạt tính năng bảo mật: Sử dụng các tính năng bảo mật bổ sung của hệ điều hành và phần mềm diệt virus, như bảo vệ web và bảo vệ email.

Giáo dục và nhận thức: Học hỏi về các mối đe dọa bảo mật và thực hành các biện pháp an toàn trực tuyến để bảo vệ bản thân khỏi các cuộc tấn công.

Kết luận

Virus máy tính là mối đe dọa thường trực đối với người dùng máy tính. Bằng cách trang bị kiến thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, bạn có thể bảo vệ “chiếc máy cưng” của mình an toàn trước nguy cơ bị virus tấn công. Hãy chia sẻ thông tin hữu ích này đến bạn bè và người thân để mọi người cùng chung tay tạo nên một môi trường mạng an toàn, lành mạnh nhé!